حسیـن مقصـودی | سایت شخصـی

«چرخه عمر مقصد» یک مدل پژوهشی است که در سال 1980 توسط باتلر ارائه شد. این مدل مراحل توسعه یک مقصد گردشگری را در قالب چند مرحله به تصویر می کشد:

***

مرحله اول این مدل «کشف» نام دارد که در این مرحله مقصد گردشگری با تعداد کمی از گردشگران روبرو است و اثرات اقتصادی اندکی متوجه آن است.تعداد کم گردشگران به حدی است که نیاز به امکانات گردشگری را ضروری نمی کند زیرا عواید دریافتی از آن اندک است. ارتباط گردشگری با اقتصاد محلی اندک، رابطه گردشگران با جامعه محلی صمیمی، کنترل فرایندها از سوی مردم محلی بالا و در مجموع می توان اظهار داشت که فعالیت گردشگری به شکل رسمی وجود ندارد.

مرحله دوم «گسترش» (تحول) یا وارد عمل شدن نامیده می شود که با افزایش فعالیت های گردشگری همراه است و دراین مرحله تعداد گردشگران بیشتری با هدف اقامت کوتاه مدت به مقصد وارد می شوند و موسسات تجاری شروع به احداث خدمات و امکانات تخصصی گردشگری می کنند. تعداد گردشگران به اندازه ای است که عواید کافی به همراه دارد و خدمات رسانی به گردشگران شکل رسمی به خود می گیرد.

مرحله سوم با «توسعه» همراه است که رشد سریع گردشگری و تغییرات مهم در تمامی جنبه های آن؛ در یک زمان نسبتاً کوتاه رخ می دهد. در این مرحله مقصد وارد یک سیستم یکپارچه رسمی گردشگری می شود که از شرکت ها و بنگاه های غیر محلی و فراملی تشکیل شده است. در این مرحله دورنمای گردشگری شکل گرفته و مقصد حالتی فراملی می یابد.

مرحله چهارم «تثبیت» یا تحکیم بخشی است که در این مرحله کل بازدیدکنندگان یکسال مقصد بیش از جمعیت ساکنان آن است و سطح توسعه گردشگری بیش از ظرفیت های کشش محیطی، اقتصادی و اجتماعی مقصد می باشد که همین امر زمینه زوال محصول گردشگری را فراهم می کند.

***

مرحله پنجم «رکود» است که به آن اشباع نیز می گویند. در این مرحله علی رغم امکانات بالای گردشگری در مقصد؛ نرخ گردشگران ورودی افزایش نمی یابد و اغلب بازدیدکنندگان مقصد؛ گردشگران تکراری هستند. پس از مرحله رکود؛ یک مقصد می تواند وارد دو فاز مختلف شود. فاز اول «افول» است که در این مرحله نرخ گردشگران تکراری نیز دچار کاهش شده و برخورد جامعه محلی با گردشگران نامطلوب است و امکانات گردشگری کمتری مورد استفاده قرار می گیرند. اما فاز دوم مرحله «نوسازی» یا احیاء است که دوره دیگری از روند گسترش و توسعه آغاز شده و محصولات جدیدی عرضه و یا تصویری تازه از مقصد برای گردشگران ترسیم می شود.